Czy pojednanie z Niemcami się zakończyło? Jak będzie wyglądało z Ukrainą?

– Pojednanie w polityce nigdy nie dokonuje się do końca, nie ma czegoś takiego jak jeden i na zawsze. To jest proces wzajemnego zbliżania, a czasem też oddalania społeczeństw i narodów. W tym sensie, jeżeli chodzi o pojednanie z Niemcami, ono rzeczywiście zaczęło się w 1965 r. i od tamtego czasu to pojednanie trwa. Jednak od początku odbywało się na poziomie elit. Dzisiaj jednak nie może być mowy o pojednaniu na poziomie elit oraz dzisiaj nie powinniśmy mówić o relacjach bilateralnych, tylko o multilateralnych.

– Ignorancja Niemców w temacie Polski, Europy Wschodniej a teraz jeszcze Ukrainy jest przerażająca. Elity biznesowe, intelektualne nie mają fundamentalnego pojęcia o Polsce. Trudno jest rozmawiać również dlatego, że bardzo dużo narracji niemieckiej i słów stoi w sprzeczności do tego co robią politycy.

– Musimy sobie “wyszarpać”, wzmacniając własne państwo pozycję równego partnera, bo Niemcy nam tego nie oddadzą. Jeżeli chcemy liczyć się w Unii Europejskiej musimy mieć własne pomysły.